Partijen in Zeewolde na besluit Facebook: vooral vooruitkijken
Verkiezingsthema De komst van een hyperscale datacentrum zorgde voor verhitte debatten in Zeewolde. Nu willen de meeste partijen er geen campagnethema van maken…
Bron: NRC, door Merijn Rengers & Carola Houtekamer, 7 maart 2022
Ruim twee maanden na de grootste politieke gebeurtenis in de geschiedenis van Zeewolde – het gemeenteraadsdebat over Facebook – wil wethouder Egge Jan de Jonge vooral „vooruitkijken”. Want, zo bezweert de CDA-lijsttrekker in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen: de beslissing over de komst van een hyperscale datacentrum naar de Flevopolder is nu eenmaal genomen. Facebook komt naar Zeewolde en dat is goed voor het dorp.
De verkiezingen van 14, 15 en 16 maart gaan wat het CDA betreft dan ook over hele andere dingen. Over „verbinding” en het „wij” voorop stellen, niet het „ik”. En over zaken als het behouden van de middelbare school in Zeewolde, small houses voor jong en oud, een visvijver voor de visclub en een verbetering van het boer-burgercontact.
Dat de komst van het datacentrum afgelopen december een bezetting van het gemeentehuis door klimaatactivisten veroorzaakte, hatelijke mails naar raadsleden uitlokte en veertig trekkers van boze boeren, tientallen demonstranten en de internationale media naar het Raadhuisplein trok, maakt het wat CDA betreft nog geen lokaal verkiezingsthema. Zelfs niet toen ‘Zeewolde’ een landelijke kwestie werd en minister Hugo De Jonge (Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening, CDA) een bouwstop voor hyperscales afkondigde.
Mensen houden me er over aan op straat
Erik van de Beld ChristenUnie
De andere partijen die in december vóór de komst van Facebook stemden, denken er precies zo over. Actief Zeewolde en D66 reppen in hun verkiezingsprogramma met geen woord over de miljardeninvestering die de Amerikaanse techgigant in de Flevopolder wil doen.
„De stilte van alle politici die voor het datacentrum hebben gestemd, maakt ons nog strijdbaarder,” zegt Susan Schaap van de stichting Datatruc Zeewolde, die actie voert tegen de komst van de hyperscale. „Onze stichting adverteert in de lokale krant en geeft duidelijk stemadvies. Als je Facebook nog wil dwarsbomen, moet je Leefbaar Zeewolde of de ChristenUnie stemmen. Zij waren in december tegen en zijn dat nog steeds.” Wethouder Egge-Jan de Jonge noemde de opstelling van deze twee partijen in de lokale media recent nog „zeer onbetrouwbaar” en „zeer discutabel”.
Schaap snapt best dat De Jonge doet alsof de verkiezingen niet over het datacentrum gaan. „Ik ben het alleen niet met hem eens. Bij de vorige verkiezingen wisten we helemaal niet dat er een datacentrum zou kunnen komen en nu zouden we weer niet onze stem kunnen laten horen. Wat ons betreft zijn de verkiezingen juist wel een referendum over Facebook.”
Betrouwbare overheid
Burgemeester Gerrit Jan Gorter (partijloos) had nog nooit zoveel hectiek meegemaakt als bij de vergadering in december over Facebook. „Het was echt een snelkookpan.” Maar ook hij vindt het niet meer dan logisch dat de verkiezingen niet om de hyperscale draaien. De beslissing viel immers precies tussen twee gemeenteraadsverkiezingen in. Dus hoefden de burgers er niet over te stemmen. „Zo is het met azc’s ook wel eens gegaan.”
Bovendien, zegt Gorter: zelfs als een nieuw college, met daarin de verklaarde tegenstanders ChristenUnie en Leefbaar, de verkiezingen zou winnen, dan nog kan de stekker er niet zomaar uit. „We zijn al twee jaar bezig en hebben allerlei verwachtingen gewekt. Er is al veel geld uitgegeven, we moeten een betrouwbare overheid zijn. Een besluit hernemen kan leiden tot allerlei claims,” zegt Gorter.
De lokale afdeling van de ChristenUnie en Leefbaar Zeewolde vinden de komst van het datacentrum nog helemaal geen uitgemaakte zaak. Leefbaar Zeewolde stelt in een verkiezingsfilmpje dat het er „alles aan wil doen” om de stroomverslindende hyperscale tegen te houden. Raadslid Helmut Hermans: „De partijen die tijdens de vergadering vóór de komst van het datacentrum stemden, weten dat ze veel kiezers tegen zich hebben. Daarom zeggen ze er maar niets over in hun programma. Er zijn geen stemmen mee te winnen.”
Ook Erik van de Beld van ChristenUnie vindt het nog niet te laat om campagne te voeren. „Facebook heeft nog niet alle grond. Er moet nog tachtig hectare worden aangekocht en doorverkocht via de gemeente. Daar moet het college wat van vinden.”
Gratis restwarmte
Bovendien is er de kwestie restwarmte. De komst van het datacentrum is door het college verdedigd met de belofte van het gebruik van restwarmte. Dat is de enige significante manier om het complex, dat de stroom van de hele stad Amsterdam zal verbruiken, duurzamer te maken. Van de Beld: „Facebook zou de restwarmte gratis aanbieden. Maar om dat te benutten is een warmtenet nodig.”
Een opwaardeerstation om de restwarmte op een bruikbare temperatuur te krijgen en een warmtenet kosten tientallen miljoenen euro’s.” Van de Beld: „Zo’n warmtenet komt volledig op rekening van de inwoners, die misschien een verplichte aansluiting krijgen. Dat lijkt me wel iets waar de inwoners over moeten stemmen. Wij zeggen liever: zet in op isoleren.”
Het thema ‘datacentrum’ leeft volop, merkte Van de Beld in ieder geval. „Op de verkiezingsmarkt afgelopen zaterdag op het Kerkplein zag ik mensen bij onze stand die ik nooit eerder had gezien. Mensen houden me er over aan op straat. Ze hebben het erover.”
Nu de stemmen geteld worden en dat de tegenstemmers de overgrote meerderheid krijgen lijkt het mij een goede zaak dat alle zwarte pagina’s van het WOB verzoek verdwijnen en ook openbaar worden. Dan zien we pas echt wat er in de achterkamers is gebeurd en wat openheid van bestuur was van de voorstanders.